در سیستم های گرمایشی مانند موتورخانه و پکیج دمای آب داخل لوله ها در اثر حرارت افزایش می یابد. از طرفی، با این شرایط حجم آب در جریان نیز زیاد می شود. این حجم از آب می تواند به اتصالات موتورخانه و لوله های آن فشار وارد کند و باعث ترکیدگی آن ها شود. در چنین شرایطی مخازن انبساط را روی قسمتی از سیستم لوله کشی موتورخانه یا سیستم گرمایشی شما نصب می شود و کلیه تعییرات ناشی از افزایش فشار را تحت کنترل خود در می آورد. هم چنین منبع انبساط می تواند افت فشار آب ناشی از نشتی را هم جبران کند. در ادامه به بررسی انواع منبع انبساط موتورخانه، مزایا و معایب منبع انبساط و نحوه محاسبه حجم مخازن انبساط خواهیم پرداخت.
منبع انبساط چیست؟
مخزنی است که فشار اضافی سیالات را تامین می کند و وقتی سیستم حرارتی با کمبود آب مواجه شد، کمبود آب را در این سیستم جبران می کند.
منبع انبساط موتورخانه برای کاهش فشار آب ناشی از گرم شدن و بالا بردن حجم بخار آب در داخل دیگ شوفاژ موتورخانه و برای جبران افت فشار ناشی از کاهش آب در سیستم حرارت مرکزی به کار می رود.
انواع منبع انبساط موتورخانه
- منبع انبساط باز
- منبع انبساط بسته
حال که با انواع منبع انبساط آشنا شده اید در ادامه به بررسی جامع هر کدام و معایب و مزایا و کاربرد آن ها می پردازیم.
منبع انبساط باز چیست؟
این منبع به طور مستقیم با هوای آزاد در تبادل است و فشار هوا از بیرون مستقیم روی سطح مایعات در حال گردش اعمال می شود. این گونه منبع را بایستی در ارتفاعی بالاتر از آخرین مبدل حرارتی در ساختمان نصب کنید تا بتواند فشار کل سیستم را به شکل توازن در بیاورد و مانع از هدر رفت آب سیستم گرمایشی شود.
برای همین منبع انبساط باز را معمولا روی پشت بام نصب می کنند که هم ارتباط مستقیم با هوا داشته باشد و هم ارتفاع آن نسبت به اجزای دیگر سیستم گرمایشی حفظ شود. در واقع در این مخازن فشار هوای داخل سیستم از طریق فشار هوای محیط بیرون تنظیم می شود.
نحوه عملکرد منبع انبساط باز
بعد از بالارفتن دما و افزایش حجم آب داخل موتورخانه سطح آب درون مخزن بالا می آید. به همین دلیل فشار محیط از طریق مخزن به آب داخل مخزن آب به راحتی و تحت این فشار داخل لوله ها به سایر تاسیسات و قسمت های موتورخانه یا سیستم گرمایشی منتقل می شود و در اثر این گردش مناسب طبیعتا فشار مطلوبی حاصل می شود.
پس هر چه مخزن انبساط باز در ارتفاع بیشتری از تجهیزات موتورخانه قرار گرفته باشد، می تواند فشار بیشتری اعمال کند و در نهایت آب با فشار مطلوب در کل سیستم موتورخانه دریافت و توزیع خواهد شد. منبع انبساط باز را در حداقل ارتفاع 2 متر بالاتر از آخرین مبدل حرارتی نصب کنید.
کاربرد منبع انبساط باز
منبع انبساط باز می تواند کار تنظیم میزان آب موجود در گردش داخل موتورخانه را هم انجام دهد. در صورتی که در سیستم نشتی وجود داشت، مقدار آب در حال گردش هم کاهش پیدا می کند، به این صورت مخزن انبساط باز به صورت اتوماتیک با اتصالی که به آّب شهری دارد، این کمبود آب را جبران می کند.
همچنین اگر فشار آب در سیستم بیش از حد زیاد شود میزان آب در حال جریان داخل موتورخانه را در حد ثابت و مشخصی نگه می دارد.
نصب و راه‌اندازی منبع انبساط باز
برای وصل کردن و ایجاد اتصال منبع انبساط و سیستم موتورخانه بایستی از دو لوله رفت و برگشتی استفاده کنید. به این شکل می توانید بین مخزن انبساط یک جریان آب ایجاد کنید. این جریان آب همواره بین مخزن و موتورخانه در حال جریان است و در زمستان به علت قرار گیری در هوای سرد دچار یخ زدگی نخواهد شد
توجه کنید که برای برقراری اتصال بین منبع انبساط و سیستم گرمایشی از شیر باز و بست استفاده نکنید. چون در صورت بسته شدن اتفاقی شیرها امکان افزایش فشار داخل منبع وجود دارد که منجر به ترکیدگی منبع انبساط خواهد شد.
مزایای منبع انبساط باز
معمولا برای موتورخانه مرکزی از منبع انبساط باز استفاده می کنند به جز در شرایطی که فضا به اندازه کافی برای نصب مخزن انبساط باز در پشت بام وجود نداشته باشد. منبع انبساط باز نسبت به انبساط بسته ارزان‌تر است و هزینه سرویس ونگهداری آن به نسبت کمتر می باشد.
- ضریب اطمینان بالا
ضریب اطمینان مخازن انبساط باز در برابر اعمال فشارهای زیاد بالاست و با تنظیمات و کنترل روی موتورخانه ترکیدگی دیگ را به حداقل می رسانند. وقتی فشار موجود در موتورخانه بالا برود، آب اضافی از منبع نشتی می کند. مخزن شیر اطمینان موجود در سیستم گرمایشی مرکزی را وادار به باز شدن می کند تا بدین شکل فشار موجود را جبران کند.
معایب منبع انبساط باز
با این حال منبع انبساط باز در کنار مزایایی خود، معایبی نیز همراه دارد که شامل موارد زیر می شود:
- برای ر اه اندازی و نصب منبع انبساط روی پشت بام به لوله کشی در پشت بام نیاز می باشد
- منبع انبساط باز در فشارهای بیش از حد بالا کارکرد بهینه خود را از دست می دهد
- هم چنین به علت قرارگیری در هوای آزاد خصوصا در فصل سرد سال امکان اتلاف انرژی را بیش از حد می شود
منبع انبساط بسته چیست؟
این منبع با هوای آزاد تبادل نمی کند. هم چنین فشار اضافی مخزن را به واسطه مکانیسم بالشتک های هوا بالانس می کند. منبع انبساط بسته به شکل مخزنی است که در داخل آن بخشی برای یک گاز بی اثر قرار گرفته و در قسمت دیگر بخشی برای ورود آب در حال گردش به سیستم گرمایشی تعبیه شده است.
در مخازن انبساط بسته فشار در اثر به وجود آمدن تعادل بین فشار قسمت گازی و آب در حال جریان، تنظیم می شود. برای همین بایستی منبع انبساط بسته در قسمت هایی از موتورخانه و در مجاورت دیگ موتورخانه و در ارتفاعی بیشتر از آب ورودی دیگ قرار بگیرد.
انواع منبع انبساط بسته یا منبع تحت فشار
منابع انبساط با توجه به نوع عملکرد و ساختار و گاز مصرفی خود به دو دسته منبع انبساط قابل تنظیم و منابع انبساط دیافراگمی تقسیم بندی می شوند.
- منبع انبساط بسته قابل تنظیم
در منبع انبساط بسته قابل تنظیم فشار آب سیستم مرتبا اندازه گیری و مقدار فشار در یک محدوده مشخصی ثابت نگه داشته می شود. به این شکل با تغییر دمای آب داخل موتورخانه حجم آب افزایش یا کاهش می یابد و از طرفی مقدار هوای موجود در منبع انبساط بسته نیز تحت تاثیر این تغییرات، تغییرمی کند و هوای موجود در مخزن انبساط خارج می شود.
وقتی مقدار آب در حال گردش در مخزن بیش از حد زیاد شود، شیر خروجی هوای داخل مخزن بسته می شود و فشار درون منبع در محدوده معینی به شکل ثابت قرار می گیرد. در واقع با افزایش یا کاهش حجم آب مخزن کار می کند و فشار را در حد ثابتی نگه می دارد.
- منبع انبساط بسته دیافراگمی یا تیوپی
درون منبع انبساط بسته یک تیوپ لاستیکی وجود دارد که مخزن را به دو قسمت تقسیم می کند. در فضای بیرون تیوپ لایه هوا و درون آن آب در حال گردش موجود در موتورخانه وجود دارد. زمانی که داخل تیوپ تحت فشار آب زیاد قرار بگیرد، تیوپ لاستیکی مخزن افزایش حجم پیدا می کند و زمانی که این فشار بیش از آستانه تحمل گازی باشد، سیستم کار می کند و شیر خروجی را باز می کند تا آب اضافی را تخلیه کند تا به این شکل فشار داخل مخزن به شکل عادی اولیه خود بازگردد.
معایب مخزن انبساط بسته قابل تنظیم
تنها ایراد مخزن انبساط بسته قابل تنظیم این است که در شرایطی که امکان ورود هوای موجود در مخزن به آب وجود داشته باشد، باعث تشکیل حباب درون موتورخانه و لوله ها می شود. برای همین به هواگیری لوله ها و سیستم گرمایشی نیاز می باشد.
معایب مخزن انبساط تیوپی یا دیافراگمی
تیوپ لاستیکی داخل منبع انبساط می تواند به مرور زمان خاصیت خود را از دست بدهد و خراب شود و مشکلات فراوانی برای موتورخانه به وجود بیاورد. به طوری که کارکرد سیستم گرمایشی مرکزی را با اختلال مواجه کند.
نحوه تعویض منبع انبساط موتورخانه
اصلی ترین مشکلات منبع انبساط موتورخانه فرسودگی و پوسیدگی در صورت مشاهده چنین شرایطی باید برای تعویض منبع انبساط و جایگزینی با منبع انبساط نو اقدام کنید. بازدید از وضعیت سیستم موتورخانه و منبع انبساط بایستی به شکل دوره ای انجام شود. چون ضربات شدید و عوامل محیطی می توانند احتمال پوسیدگی این مخزن را بیشتر کنند.
یکی از قطعاتی که بیش از همه متحمل آسیب دیدگی منبع انبساط، پوسیدگی و خرابی فلوتر می باشد و عملکرد فلوتر را با اختلال مواجه می کند. فلوتر آب داخل منبع را تامین و سطح آب را در مخزن انبساط کنترل می کند. پیشنهاد می کنیم در صورت تعویض منبع انبساط فلوتر را نیز تعویض کنید تا از کارکرد درست منبع انبساط موتورخانه خود مطمئن شوید.
خرید منبع انبساط موتورخانه
برای خرید منبع انبساط به جر موارد بالا، بایستی به نوع مخزن انبساط هم توجه کنید. در واقع هر منبع نبست به منبع دیگر کاملا متفاوت هستند. برای همین بایستی به علاوه بر موارد کلی که اشاره شده، مقدار حجم در هر مخزنی نسبت به مخزن دیگر متفاوت می باشد. به همین دلیل بهتر است در ادامه مطلب نحوه محاسبه حجم مخازن انبساطی آشنا شوید
نحوه محاسبه حجم منبع انبساط مورد نیاز
محاسبه حجم مورد نیاز از یک منبع انبساط به نوع سیستم گرمایشی و فضا و مساحت ساختمان وابسته می باشد. انواع منبع انبساط در حجم های مختلفی در بازار موجود دارند که آشنایی با حجم دقیق موردنیاز برای منبع انبساط از اقدامات اولیه قبل از خرید منبع انبساط می باشد.
اگر حجم را متناسب با سیستم گرمایشی انتخاب نکنید، مشکلاتی مانند نشتی آب، از دست رفتن حجم زیادی از آب گرم و بالا رفتن مصرف انرژی و هزینه های سوخت مصرفی مواجه خواهید شد. البته اگر از منبع انبساط با حجمی بیش از مقدار موردنیاز استفاده کنید، نمی توانید فشار مناسب آب در موتورخانه را دریافت کنید.
عوامل مؤثر بر محاسبه حجم دقیق منبع انبساط
برای محاسبه دقیق حجم منبع انبساط باید برخی از عوامل را در نظر بگیرید که این عوامل عبارتند از:
- حداکثر دما و فشار مورد نیاز
- حجم آب در گردش در موتورخانه
- حداکثر میزان انبساط و افزایش حجم آب در گردش
- ظرفیت دمایی دیگ موتورخانه
سخن آخر
در این مقاله از شوفاژکار به توضیح و تعریف در خصوص منبع انسباط و انواع منبع انبساط و نحوه محاسبه حجم آن پرداخته شد. منبع انبساط از مهمترین قطعات در مدار شوفاژ و لوله کشی گرمایش محسوب می شود.
برای خرید پکیج موتورخانه ای شوفاژکار با توجه به حجم مورد نیاز می توانید از طریق شماره های ما با بخش فروش مشاوره کنید. لازم به ذکر است این مجموعه در زمینه فروش لوازم دیگ شوفاژ نیز به صورت کاملا تخصصی فعالیت دارد.
