منبع آب گرم، یکی از اجزای اصلی و حیاتی هر سیستم گرمایشی مرکزی است که در موتورخانه ساختمان‌ها نصب می‌شود. این مخزن بزرگ، وظیفه ذخیره آب گرم تولید شده توسط دیگ یا بویلر را بر عهده دارد تا در زمان نیاز، آب گرم به نقاط مختلف ساختمان مانند رادیاتورها، آبگرمکن‌ها و… ارسال شود .در این مقاله، به بررسی انواع، عملکرد و اهمیت منبع آب گرم در موتورخانه خواهیم پرداخت.
انواع منبع آب گرم
به طور کلی، منابع آب گرم به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- منبع آب گرم کویل‌دار: در این نوع منبع انبساط، کویل‌هایی مسی درون مخزن تعبیه شده‌اند. آب گرم دیگ از طریق این کویل‌ها عبور کرده و حرارت خود را به آب سرد داخل مخزن منتقل می‌کند.
- منبع آب گرم دوجداره: در این نوع، مخزن دارای دو جداره است .آب گرم دیگ بین این دو جداره جریان یافته و به صورت غیرمستقیم آب سرد داخل مخزن را گرم می‌کند.
مزایا و معایب هر نوع منبع
انتخاب بین منبع کویل‌دار و دوجداره برای سیستم گرمایشی، تصمیم مهمی است که بر عملکرد و هزینه‌های بلندمدت تأثیرگذار است. منبع کویل‌دار به دلیل ساختار ساده‌تر، معمولاً هزینه کمتری دارد و تعویض کویل‌های آن نیز آسان‌تر است. با این حال، احتمال رسوب‌گیری در این نوع منابع بیشتر بوده و نیاز به استفاده از پمپ سیرکولاسیون دارد. از سوی دیگر، منبع دوجداره با ساختار پیچیده‌تر، قیمت بالاتری دارد اما احتمال رسوب‌گیری در آن کمتر است و عمر طولانی‌تری دارد. همچنین، به دلیل انتقال مستقیم حرارت، نیازی به پمپ سیرکولاسیون ندارد .در نهایت، انتخاب بین این دو نوع منبع به عواملی مانند بودجه، کیفیت آب، نیاز به تعمیر و نگهداری و اولویت‌های شخصی بستگی دارد.
کاربرد منبع آب گرم در موتورخانه
منبع آب گرم در موتورخانه به عنوان یک مخزن ذخیره آب گرم عمل می‌کند که توسط دیگ یا بویلر گرم می‌شود. این منبع، آب گرم را در خود نگه می‌دارد تا در مواقع نیاز، به نقاط مختلف ساختمان مانند رادیاتورها، آبگرمکن‌ها و… ارسال شود. با وجود منبع آب گرم، فشار کمتری به دیگ وارد شده و عمر مفید آن افزایش می‌یابد. همچنین، دمای آب گرم خروجی از سیستم ثابت و یکنواخت شده و نیاز به روشن و خاموش کردن مداوم دیگ کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، منبع آب گرم به عنوان یک بافر حرارتی عمل کرده و باعث پایداری سیستم گرمایشی می‌شود.
عوامل موثر در انتخاب منبع آب گرم
انتخاب منبع آب گرم مناسب برای یک سیستم گرمایشی، یکی از تصمیمات مهم در طراحی و اجرای این سیستم است. عوامل متعددی در این انتخاب نقش دارند که عبارتند از:
- ظرفیت منبع: ظرفیت منبع آب گرم باید متناسب با میزان مصرف آب گرم ساختمان باشد .این میزان به عوامل مختلفی مانند تعداد افراد ساکن، نوع کاربری ساختمان و عادات مصرفی بستگی دارد.
- نوع ساختمان: نوع ساختمان (مسکونی، تجاری، صنعتی) و تعداد واحدها در انتخاب نوع و ظرفیت منبع موثر است. ساختمان‌های مسکونی معمولا به منابع با ظرفیت کمتر و ساختمان‌های تجاری و صنعتی به منابع با ظرفیت بیشتر نیاز دارند.
- نوع دیگ: نوع دیگ (گازی، نفتی، برقی) و ظرفیت آن در انتخاب منبع اهمیت دارد. دیگ‌ها با ظرفیت‌های مختلف، دمای آب گرم متفاوتی تولید می‌کنند که این امر در انتخاب منبع موثر است.
- نوع منبع: منابع آب گرم به دو نوع اصلی کویل‌دار و دوجداره تقسیم می‌شوند .انتخاب نوع منبع به عواملی مانند هزینه، فضای نصب، کیفیت آب و شرایط کاری بستگی دارد.
- فضای نصب: فضای موجود در موتورخانه برای نصب منبع، یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب است. ابعاد و شکل منبع باید با فضای موجود سازگار باشد.
- کیفیت آب: کیفیت آب منطقه نیز در انتخاب منبع موثر است. آب‌های سخت حاوی املاح معدنی هستند که باعث رسوب‌گیری در منبع می‌شوند. در این موارد، انتخاب منبعی با جنس مقاوم در برابر خوردگی و رسوب‌گیری ضروری است.
- بودجه: هزینه اولیه خرید و نصب منبع، یکی از عوامل محدودکننده در انتخاب است.باید منبعی با کیفیت مناسب و قیمتی متناسب با بودجه انتخاب شود.
مواد مورد استفاده در ساخت منابع آب گرم
منابع آب گرم، بخش مهمی از سیستم‌های گرمایشی ساختمان‌ها هستند و برای ساخت آن‌ها از موادی با کیفیت و مقاوم در برابر حرارت، فشار و خوردگی استفاده می‌شود. معمولاً بدنه اصلی این منابع از ورق فولادی با روکش گالوانیزه ساخته می‌شود که مقاومت بالایی در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی دارد. در ساخت کویل‌های داخلی منبع که وظیفه انتقال حرارت را بر عهده دارند، از مس یا استیل استفاده می‌شود. این فلزات به دلیل رسانایی حرارتی بالا و مقاومت در برابر خوردگی، انتخاب مناسبی برای این کاربرد هستند. همچنین، برای عایق‌کاری حرارتی منبع و کاهش اتلاف حرارت، از عایق‌هایی مانند پشم سنگ یا پلی اورتان استفاده می‌شود. این عایق‌ها علاوه بر کاهش اتلاف حرارت، به کاهش مصرف انرژی نیز کمک می‌کنند .در برخی موارد، برای افزایش مقاومت منبع در برابر فشار و خوردگی، از آلیاژهای خاص یا پوشش‌های داخلی استفاده می‌شود .به طور کلی، انتخاب مواد مناسب برای ساخت منبع آب گرم، به عوامل مختلفی مانند نوع منبع، ظرفیت آن، کیفیت آب و شرایط کاری بستگی دارد.
عیب‌یابی رایج در منابع آب گرم
برخی از رایج‌ترین عیوبی که در این منابع مشاهده می‌شود عبارتند از: رسوب‌گیری داخلی که به دلیل وجود املاح در آب و کاهش راندمان حرارتی منبع رخ می‌دهد. نشت آب از اتصالات یا بدنه منبع به دلیل خوردگی یا آسیب دیدگی، خرابی ترموستات که باعث نوسانات دمای آب می‌شود و خرابی المنت گرمایشی در منابع برقی. همچنین، هواگیری ناقص سیستم می‌تواند باعث کاهش فشار آب گرم و کاهش راندمان سیستم شود. خرابی پمپ سیرکولاسیون در برخی مدل‌ها نیز می‌تواند منجر به مشکلات عملکردی در سیستم گرمایشی شود. برای تشخیص دقیق علت مشکل و رفع آن، بهتر است از یک تکنسین متخصص کمک گرفته شود.
جمع بندی
منبع آب گرم یک مخزن ذخیره آب گرم است که در موتورخانه ساختمان‌ها نصب می‌شود و نقش کلیدی در سیستم‌های گرمایشی ایفا می‌کند .این منبع، آب گرم تولید شده توسط دیگ را ذخیره کرده و در زمان نیاز به نقاط مختلف ساختمان مانند رادیاتورها و آبگرمکن‌ها ارسال می‌کند. با وجود منبع آب گرم، دمای آب گرم خروجی ثابت‌تر شده، فشار کمتری به دیگ وارد می‌شود و در نتیجه عمر مفید آن افزایش می‌یابد .همچنین، منبع آب گرم به عنوان یک بافر حرارتی عمل کرده و باعث پایداری سیستم گرمایشی می‌شود .عوامل مختلفی مانند ظرفیت، نوع ساختمان، نوع دیگ و بودجه در انتخاب منبع آب گرم موثر هستند .مواد مورد استفاده در ساخت این منابع معمولاً فولاد، مس یا استیل بوده و عایق‌کاری مناسبی برای کاهش اتلاف حرارت دارند. رایج‌ترین مشکلات این منابع شامل رسوب‌گیری، نشت آب، خرابی ترموستات و هواگیری ناقص است.
